Diagnose

Granulomatose med polyangiitt

Granulomatose med polyangiitt er ein sjeldan sjukdom som kjem av betennelse i små blodkar. Sjukdommen vart tidlegare kalla Wegeners Granulomatose. Granulomatose med polyangiitt er ein såkalla autoimmun sjukdom, det vil seie at immunforsvaret til kroppen er overaktivt og angrip eige vev.

Utbreiing og årsak

Granulomatose med polyangiitt er ein sjeldan sjukdom som rammar mellom 2 og 12 personar per million menneske per år. Sjukdommen er langt vanlegare i Nord-Europa enn i Sør-Europa.

Årsaka til sjukdommen er ikkje fullstendig kartlagd, men ein reknar med at fleire ulike faktorar har ein innverknad.

Utgreiing

Symptom og teikn på sjukdom

Granulomatose med polyangiitt kan gi symptom frå mange ulike organsystem. Dei vanlegaste er:

tett eller rennande nase
til tider sekresjon blanda med blod
betennelse i bihòler
hoste
ulik grad av pustevanskar
funn av blod og eggekvitestoff i urinen

Ein kan også kjenne seg hås og sår i nasen eller munnhòla, og få betennelse i auget. Smerter i øyra og høyrselstap kan oppstå, og ein kan til tider sjå raudlilla forandringar i huda. Dei fleste har generelle symptom som feber, smerter frå ledd, trøyttleik og vekttap. Dei fleste som har diagnosen Granulomatose med polyangiitt har også bestemde antistoff i blodet (Anti-nøytrofilt cytoplasma antistoff, forkorta ANCA).

Fastsetje diagnose

Diagnosen blir fastsett på bakgrunn av symptom og funn ved samtale og undersøking, blodprøvar og biletundersøkingar. Ved blodprøvar kan ein til dømes sjå antistoff, og dessutan høg senking og hurtigsenking (CRP). Røntgen eller CT-bilete av lunger kan avdekkje lungeforandringar, medan ein ved CT-undersøking av bihòlene kan finne betennelse. Ofte er det også nødvendig å ta prøve (biopsi) frå eit påverka organ for å kunne fastsetje diagnosen. Det vanlegaste er å ta prøve frå nyre, nase, hud eller lunge.

Behandling

Når diagnosen er fastsett, blir det som oftast starta behandling med immundempande medisinar, ofte rituximab saman med relativt høge dosar med Prednisolon. Prednisolondosen blir etter kvart gradvis redusert. Behandlinga har til hensikt å stoppe sjukdomsaktiviteten og etterpå redusere risikoen for at han blussar opp igjen.

Oppfølging

Alle pasientar med Granulomatose med polyangiitt blir følgde opp ved revmatologisk avdeling og fastlegen, eventuelt i samarbeid med nyreavdelinga. I starten etter at diagnosen er sett, er det vanleg med hyppige kontrollar. Når sjukdommen er godt behandla, held det med kontrollar.