Utgreiinga har til hensikt å utelukke sjukdommar eller tilstandar som kan gi forstopping. Det er sjeldan behov for bildediagnostikk eller fleire blodprøver utover det som allereie er tatt hos fastlegen.
Diagnose
Forstopping hos barn
Forstopping er ein tilstand med plagsamt treg eller forseinka avføring. Dette er vanleg hos barn. Forstopping kan gi magesmerter, og mange barn gruer seg til dobesøk sidan det gjer vondt å kvittere avføring.
Forstopping er den heilt klart vanlegaste årsaka til avføringsuhell. Avføringa kan vere hard og knolleit, men ho kan også vere blaut. Det kan komme av av avføring som står lenge i endetarmen blir «eten» av bakteriar som gjer han blaut, eller at det er noko hard avføring i endetarmen, som berre laus avføring klarer å passere. Har ein avføring ståande i endetarmen hyppig utan å få han ut, blir signal som vanlegvis blir sende frå endetarmen til hjernen (om at nå er det på tide å finne ein do) svakare. Det blir med andre ord vanskelegare for barna å kjenne at dei må på do.
Spedbarn som får morsmjølk kan ha avføring svært ofte (etter kvart måltid) eller svært sjeldan (inntil kvar 14. dag), men dette er ikkje forstopping viss barnet verkar friskt. Barn som får morsmjølkerstatning kan stundom få forstopping. Etter kvart som barnet veks vil avføringa ofte komme ein gong om dagen eller annankvar dag.
Symptom
- Avføringa blir opplevd hard, tørr og smertefull.
- Viss forstoppinga har vart lenge kan barnet bli kvalm og kaste opp.
- Av og til kan ein også sjå laus avføring, som ved diaré. Dette kan skje viss avføringa har blitt ståande så lenge i tarmen at han har blitt brote ned av bakteriar og blitt mjukare.
Årsaker
Ofte finn ein inga årsak. Hos barn i 3-4 årsalderen kan problema begynne når dei skal slutte med bleier. Viss barnet har hatt ei dårleg oppleving med hard avføring, kan barnet bli bekymra for å gå på do, vegre seg og halde avføringa tilbake. Dermed kan avføringa bli hardare og opplevast ubehageleg, slik at ein kan komme inn i ein vond sirkel. Barn som blir sjuke og sengeliggande eller barn med funksjonshemmingar som bevegar seg lite, får oftare plager med forstopping.
Tilvising og vurdering
Fastlegen gjer ei utgreiing og behandlar barn og ungdom med kronisk forstopping.
Hos dei fleste barn med forstopping som ikkje har teikn på alvorleg underliggande sjukdom (nattesmerter, avflatande vekst, blod eller slim i avføringa) kan pasienten behandlast i primærhelsetenesta.
Sjå rettleiingsskriv for Forstoppelse (obstipasjon) hos barn.