Dávdameroštallan
Testikkelkreft
Bálločalbmeborasdávda lea dat borasdávda mii dávjjimusat lea nuorra almmáiolbmuin. Dávda lea dávjjimusat 20-40 jahkásaččain, ja lea dávda mainna ođđaáigásaš dálkkodemiin leat buorit dearvvašmuvvan vejolašvuođat.
Gávdnojit guovttelágan váldo sortat bálločalbmeborasdávdda, seminom ja non-seminom. Bálločalbmeborasdávda boahtá dávjjimusat nuorra almmáiolbmuide, muhto sáhttá boahtit buot almmáiolbmuide maŋŋel go leat ollen rávásmanahkái. Gaskamearirahkki seminom borasdávddain lea 35 jagi, ja non-seminom borasdávddain lea 28 jagi.
Čujuhus ja árvvoštallan
Go fástadoavttir lea duođaštan borasdávdaváruhusa, de čujuhuvvot njuolga borasdávda páhkkamannolahkii. Páhkkamannolat lea ovttaiduhtten pasieanttamannolagain mas čilge movt organiserejuvvo čielggadeapmi ja dikšu, gulahallan/ságastallan duinna ja du oapmahaččaiguin, ja gosa gullá ovddasvástádus ja leat čielga mannolatáiggit.
Diehtu pasieanttaide páhkkamannolaga birra dearvvašvuođadirektoráhtas (helsedirektoratet.no)
Mannolatheiveheaddji bidjá dutnje áiggiid goas galggat čielggademiide.
Guorahallan/čielggadeapmi
Čielggadan áiggis váldet iskosiid čielggadit leago dus boradávda vuoi ii.
Jus váruhit borasdávdda váldet ultra-gova bálloburssas ja varraiskosiid. Dus váldet maid klinisk iskosiid bálloburssas (skrotum), ja obbalaš klinisk iskosa. Dávjá dárbbašit vel eará iskosiid, nugo CT ovdal go árvvoštallet galget go čuohppat bálločalmmi eret.
Go bohtosat iskosiin leat gárvát, de mii dábálaččat sáhttit čielggadit leago dus borasdávda vuoi ii. Jus dus ii leat borasdávda heaittihit mii páhkkamannolaga.
Soitet váldit gođusiskosa dan dearvvaš bálločalmmis jus sogas lea bálločalbmeborasdávda, jus leat steriila(infertilitet) (it sáhtte máná) dahje bálločalbmi lea hui unni.
Váldo maid iskkus siepmanis dan váras jus šaddá váldit siepmana vurkemii ovdal go dikšu álgá.
Dikšu
Jus dus lea borasdávda de mii plánet makkár dálkkodeapmi dutnje lea buoremus. Mearrádusa mii váldit duinna ovttas, dábálaččamusat árvvoštallat dan vuođul mii váldo fágaidgaskasašbargojoavku čoahkkimis.
Dus lea riekti mielde leat mearrideame ja mearrádus váldo ovttas duinna. Diet dadjo ovttasráđiidválljen. Jus gávdnojit eambbo vejolašvuođat oaččut don dieđuid makkár ovdamunit ja heajut beallit leat daid iešguđet vejolašvuođain. De sáhtát ieš daid dieđuid vuođul veardidit mii dutnje lea deaŧalaš.
- Makkár molssaeavttut mus leat?
- Makkár ovdamunit ja heajut bealit dien molssaeavttuin leat?
- Man jahkehatte lea ahte mun daid boađan vásihit?
Muhttin bálločalbmeborasdávda pasieanttain geain leat váldán eret bálločalmmi sáhttá leat dárbu oažžut seallamirko dahje suonjardálkuma. Muhttin pasieanttaid čuvvot dušše mielde almmá eambbo dálkuma haga. (dárkilis bearráigeahčču). Bálločalbmeborasdávdda dálkun vuolgá das makkár borasdávda sorta lea, man guhkas lea ollen, ja man viidát lea mannan.
Pasieanttain geain ii leat viidánan dávda (1. Dássi)
Leat guokte vejolašvuođa viidáset dálkkodeapmái maŋŋel go leat váldán eret bálločalmmi:
Pasieanttat geain lea viidánan bálločalbmeborasdávda, ja pasieanttat 1. dásis geaidda geardu fas dávda
Muhtomin sáhttá dárbu bálločalbmeborasdávdda šaddat dálkut suonjardálkumin, muhto dat lea hárve.
Geahppudan dálkun
Go borasdávda lea nu guhkas ollen ahte eai sáhte šat buoridit dan de gávdnodit dán áigge muhttin geahppudan dálkkodeamit mat guhkidit eallima, ja eastadit ja geahpedit dávdamearkkaid, muhto dasa lea hárve dárbu bálločalbmeborasdávddain daningo 95 proseantta pasieanttain dearvvašmuvvet.
Čuovvoleapmi
Dálkkodeame maŋŋel oažžot nana čuovvoleame doavtteriskosiiguin, MR/røntgen ja varraiskosiid. Dárkkisteamit čuvvot riikkaidgaskasaš njuolggadusaid ja čađahuvvojit viđa jagis gitta logi jagi rádjái maŋŋel dálkkodeame.
Borasdávddain birgehallat ja návccaid ala fas beassat
Dat gávdnojit máŋggat fálaldagat main sáhttá ávki beassat fas árgabeaivái borasdávdda vuolde ja maŋŋel. Danin lea deaŧalaš jurddašit veajuiduhttima ja movt birgehallat dávddain álggus juo go dávda ja dávddadálkkodeapmi álgá. Mihttu lea ahte sáhttá doaimmat ja eallit dávddain buohcanáiggis ja maŋŋel go lea dearvvašmuvvan borasdávddas nu buori eallinárvvuin go vejolaš.